Psychoterapia Gestalt – co to jest?

Psychoterapia Gestalt – co to jest?

 

Zazwyczaj kiedy człowiek naprawdę twórczy zaczyna działać w ramach jakiegoś systemu, szybko poza ten system wychodzi i zaczyna go zmieniać. Fritz Perls wyszedł od tradycyjnej psychoanalizy, ale jego rozległe zainteresowania filozofią, teatrem, buddyzmem sprawiły, że sformułował nową, oryginalną koncepcję podejścia do terapii.

S. Ginger

 

Psychoterapia jest pracą nad blokadami, które przeszkadzają nam tworzyć dobre relacje ze sobą, ze światem, z innymi ludźmi.

Do tego celu prowadzić mogą różne drogi – są różne szkoły psychoterapii i różne sposoby pracy.

Gestalt należy do nurtu psychologii humanistycznej. Głosi ona między innymi, że  natura człowieka jest z gruntu dobra i nie należy jej tłumić, lecz stymulować i rozwijać. Człowiek naturalnie dąży do tego, by jak najlepiej wykorzystać swoje możliwości w tych okolicznościach, w jakich przyszło mu żyć.

Korzeniem psychoterapii Gestalt jest dogłębna wiedza psychoanalityczna, która została wzbogacona o metody zaczerpnięte z terapii ciała, psychodramy, filozofii egzystencjalnej i filozofii Wschodu.

Czym więc różni się psychoterapia Gestalt od innych modeli psychoterapii?

 

1. Holistyczna perspektywa

 

Tradycyjna psychoterapia to rozmowa, która angażuje przede wszystkim intelekt.

W Gestalcie równie ważne jest emocjonalne i cielesne odczuwanie.

Często traktujemy ciało instrumentalnie – ma być sprawne, gotowe do działania. Jak samochód, którym się jeździ. Ignorujemy jego naturalne rytmy i sygnały jakie wysyła, dlatego często je przeciążamy lub eksploatujemy do granic jego ograniczonych możliwości.

Gestalt powraca do holistycznej perspektywy. Człowieka traktuje się jako całość (z greki holos – cały) – ważne są nie tylko jego intelektualne, ale też zmysłowe, emocjonalne i duchowe wymiary.

Dlatego oprócz dialogu w terapii stosuje się także inne metody i techniki: przebudzenie sensoryczne, pracę nad energią, oddychaniem, pracę z ciałem, głosem, wyrażaniem emocji, pracę ze snem, ekspresję twórczą.

Terapeuta Gestalt zainteresowany jest tym, jak odczucia klienta manifestują się w ciele. Ważne są więc dla niego nieświadome ruchy, zmiana rytmu oddychania, świadomość nieustannego strumienia myśli, doznań fizycznych i uczuć.

 

psychoterapia Gestalt

 

2. Doświadczanie

 

Psychoterapia Gestalt posługuje się jeszcze jednym narzędziem, którego brak w tradycyjnych modelach psychoterapii. Jest to doświadczanie, eksperymentowanie, poszerzanie pola naszego przeżywania.

W Gestalcie nie chodzi tylko o wyjaśnienie źródeł naszych trudności, o wypróbowanie nowych rozwiązań, by nie tylko wiedzieć dlaczego, ale także poczuć jak.

Psychoterapeuta Gestalt może zaproponować na przykład dialog pomiędzy skonfliktowanymi częściami osobowości klienta albo pogłębienie doświadczenia poprzez ruch, czy odegranie jakiegoś przeżycia.

Eksperyment to okazja do tego, by zachować się /czuć/ myśleć inaczej niż zwykle, w bezpiecznych granicach sytuacji terapeutycznej.

Wszystko po to, by nie tylko zrozumieć, analizować lub interpretować wydarzenia, ale aby uzyskać pogłębioną świadomość tego, w jaki sposób funkcjonujemy.

 

psychoterapia Gestalt - doświadczanie

 

3. Partnerska relacja

 

W psychoterapii Gestalt nie ma hierarchii i formalizmu – jest autentyczne spotkanie dwojga ludzi. To dlatego używa się tu słowa klient, nie pacjent, a klient i terapeuta często mówią sobie po imieniu.

Terapeuta jest partnerem, przewodnikiem, który towarzyszy i oddaje swoją wiedzę do dyspozycji klienta, jednak nie jest dyrektywny, nie on wyznacza kierunek. Jest uważny, empatyczny, zaciekawiony światem klienta.

Podstawą w tej relacji jest szacunek dla klienta i jego unikalnego doświadczenia.

 

 

Psychoterapia Gestalt - relacja

 

4. Tu i teraz

 

Tradycyjnie psychoterapia nastawiona była przede wszystkim na to, żeby zrozumieć, co wydarzyło się w przeszłości. W Gestalcie akcent został trochę przesunięty.

Tu kładzie się większy nacisk na świadomość tego, czego aktualnie doświadczamy.

Nie oznacza to jednak, że ignorujemy przeszłość i jej znaczenie dla naszego obecnego przeżywania rzeczywistości.

Punktem wyjścia jest zawsze to, co się w danym momencie pojawia – może to być spostrzeżenie, uczucie, aktualny niepokój spowodowany przeżyciem dawnej, nie dokończonej sytuacji. Od teraz możemy przejść do dawnego przeżycia, które ciągle jest dla nas żywe i z nim pracować.

 

5. Poszerzanie świadomości

 

Cel terapii Gestalt jest stosunkowo prosty: każdy człowiek powinien być w pełni świadomy swoich potrzeb i umieć działać tak, aby je zaspokoić. Powinien umieć wejść w otoczenie ze wszystkimi swoimi umiejętnościami, tak aby uzyskać to, czego potrzebuje. W miarę zaspakajanie potrzeb będzie chwilowo tracił swoje zainteresowanie jedną sytuacją i przechodził do innego punktu koncentracji uwagi.

J. Zinker

 

Gestalt bazuje na przekonaniu, że człowiek najlepiej rozwija się i w pełni bierze odpowiedzialność za własne życie, kiedy jest świadomy tego, kim jest.

Świadomość tego, co dzieje się w umyśle, emocjach, jak reaguje ciało w konkretnych sytuacjach czy relacjach, pozwala czuć się bardziej zintegrowanym, obecnym w danym momencie. Pozwala też rozpoznawać nasze faktyczne potrzeby i dążyć do ich zaspokojenia.

 

psychoterapia Gestalt - poszerzanie świadomości

 

9 zasad psychoterapii Gestalt

 

Istotę filozofii Gestalt przekazał w prosty i bezpośredni sposób chilijski psychiatra Claudio Naranjo. Poprzez techniki Gestalt klient może uczyć się żyć zgodnie z tymi zasadami.

1. Żyj teraz. Zajmuj się tym, co jest teraz, a nie przeszłością lub przyszłością.

2. Żyj tutaj. Dawaj sobie radę z tym, co obecne, a nie z tym, czego nie ma.

3. Przestań sobie coś wyobrażać. Doświadczaj tego, co realne.

4. Powstrzymaj niepotrzebne myślenie. Raczej smakuj i spostrzegaj.

5. Raczej wyrażaj siebie, zamiast manipulować, wyjaśniać, oceniać czy osądzać.

6. Doświadczaj nieprzyjemności i bólu tak samo, jak przyjemności. Nie ograniczaj swojej świadomości.

7. Nie akceptuj żadnego „powinienem” innego niż twoje własne.

8. Weź pełną odpowiedzialność za swoje czyny, uczucia i myśli.

9. Poddaj się byciu takim, jakim jesteś.

………………………………………………………….

Gestalt jest otwarty dla wszystkich ludzi, które dążą do znalezienia i rozwijania swojego ukrytego potencjału, do przejścia od „po prostu istnienia” do maksymalnej pełni życia, do nowej jakości bycia.

S. Ginger

 

Świadome oddychanie: energia, emocje i wewnętrzny spokój

Świadome oddychanie: energia, emocje i wewnętrzny spokój

Oddychasz?

Pamiętam, że kiedy zadano mi to pytanie po raz pierwszy spojrzałam zaskoczona i nieufna: no jasne, że oddycham. Każdy oddycha…

…. I wtedy zdałam sobie sprawę, że moja klatka piersiowa prawie się nie unosi.

Od tej chwili zaczęłam zwracać uwagę na to jak oddycham i moje zdziwienie rosło.

Zauważyłam, jak często wstrzymuję oddech.

Zauważyłam też, że mój oddech jest bardzo płytki. Kiedy próbowałam oddychać głębiej, traciłam rytm, a przykurczone mięśnie klatki piersiowej bolały.

Musiałam nauczyć się oddychać na nowo: przez rozciąganie przykurczonych mięśni, przez ruch pogłębiający oddech, przez uwalnianie emocji, poprzez świadome oddychanie… Nauczenie się głębokiego oddychania wymagało pracy.

Oddychasz? − teraz sama zadaję to pytanie. Bo wstrzymywanie oddechu i płytki oddech to problem częstszy niż by się wydawało..

 

A jak jest u ciebie? Oddychasz?

 

Prawo do bycia osobą realizuje się od naszego pierwszego oddechu. Jak silnie odczuwamy to prawo widać po tym, jak dobrze oddychamy. Gdybyśmy wszyscy oddychali w sposób naturalny jak zwierzęta, poziom naszej energii byłby wysoki i rzadko cierpielibyśmy na chroniczne zmęczenie i depresję. Jednakże większość ludzi z kręgu naszej kultury oddycha płytko i ma skłonność do wstrzymywania oddechu. Co gorsza, nie są nawet świadomi faktu, że mają problemy z oddychaniem.

Alexander Lowen

Masz czasem wrażenie, że twoja energia jest na poziomie niższym niż przeciętny? Trudno ci ogarnąć codzienne sprawy, nie masz siły i naprawdę nie rozumiesz, jak to możliwe, że inni radzą sobie z tym wszystkim, a ty nie?

Płytki oddech może być z tym bardzo związany.

Aleksander Lowen pisze, że oddychanie naturalne, czyli sposób, w jaki oddycha dziecko lub zwierzę angażuje całe ciało. I naładowuje całe ciało energią. Tlen to potężna życiowa siła, która zdolna jest sprawić, że martwa substancja, taka jak drewno, rozgorzeje płomieniem. Podobną właściwość ma tlen w organizmach żywych.

Kiedy wypełniasz powietrzem tylko górną część płuc to tak, jakbyś żywił się dajmy na to, tylko słonymi paluszkami…

Wstrzymując oddech wstrzymujesz życie…

 

Jak to się stało?

 

Nasze ciała są połączone z planetą w stałej rytmicznej wymianie − materia i energia przepływają w obie strony między naszymi organizmami i tym, co określamy jako “środowisko”. Ktoś kiedyś obliczył, że średnio co siedem lat wszystkie atomy naszego ciała wymieniają się i są zastępowane przez inne, z zewnątrz.

Jon Kabat-Zinn

 

Nie ma nic bardziej naturalnego niż oddychanie. Jak to możliwe, że coś, co odbywa się automatycznie, coś do czego nie musimy nawet używać świadomości może się ”popsuć”?

Jak wiele wzorców i nawyków, które dzisiaj nam przeszkadzają, ten również powstał w dzieciństwie i na początku miał nas chronić.

A przed czym może chronić wstrzymywanie oddechu?

 

Oddychać głęboko znaczy też głęboko odczuwać.

 

W takim razie, gdy nie oddychamy głęboko… odczuwamy mniej. Ograniczenie oddechu jest najprostszym sposobem stłumienia wszystkich uczuć: złości, lęku, rozpaczy…

Na przykład: bardzo małe dzieci często radzą sobie w ten sposób ze stratą.

Kiedy kontakt z matką zostanie zbyt wcześnie utracony dziecko uzbraja się przed tym bólem wstrzymując oddech i napinając mięśnie klatki piersiowej. Jeśli sytuacja trwa dłużej, to mięśnie po jakimś czasie się kurczą i blokują naturalną, spontaniczną ekspresję (jeśli jesteś z pokolenia, kiedy matki karmiły dzieci piersią przez 3 miesiące, a potem musiały wrócić do pracy, to bardzo prawdopodobne, że ten problem dotyczy cię w mniejszym lub większym stopniu).

Praca z takimi blokadami wymaga uruchomienia tych starych, zablokowanych emocji (zajmuje się tym m.in. psychoterapia Gestalt).

 

Świadome oddychanie

 

Nasze oddychanie ma też tę zaletę, że dzięki niemu łatwiej utrzymywać świadomość w codziennym życiu. Póki żyjemy, zawsze oddychamy. (…) Wsłuchanie się w oddech sprowadza nas do tu i teraz. Natychmiast zakotwicza naszą świadomość w ciele, w podstawowym, rytmicznym, nieustającym procesie życia.

Jon Kabat-Zinn

Kiedy uwalniamy oddech nie tylko zwiększa się poziom naszej energii i zwiększamy dostęp do naszych emocji.

Oddech może nam też posłużyć jako narzędzie do zwiększania równowagi umysłu. Skupienie uwagi na oddechu to niezwykle skuteczny sposób odnajdywania w sobie ośrodka spokoju.

Szczególnie relaksujące i uspokajające ćwiczenie to skupienie uwagi na odczuciach w brzuchu.

Brzuch jest “środkiem ciężkości” ciała, położonym o wiele niżej niż głowa i odbywająca się w niej gonitwa myśli. Kiedy oddychamy świadomie skupiając się na brzuchu, uruchamiamy przeponę − oddech jest wtedy głębszy i łatwiej go kontrolować (wykorzystują to śpiewacy operowi, tancerze i mistrzowie sztuk walki…).

Żeby potrenować oddychanie brzuchem możesz wykonać następujące ćwiczenie:

  • Połóż się na plecach, zamknij oczy i połóż rękę się na brzuchu. Postaraj się jak najbardziej rozluźnić brzuch
  • Skup uwagę na dłoni i poczuj, jak się porusza wraz z wdechami i wydechami. Ruch nie powinien być gwałtowny ani wymuszony, nie musi być też bardzo duży
  • Możesz sobie wyobrazić, że w brzuchu masz balon, który przy każdym wdechu delikatnie się wypełnia, a przy każdym wydechu uchodzi z niego powietrze

 

świadome oddychanie

Oddychanie i mindfulness

 

Uczucia przychodzą i odchodzą jak chmury na niebie podczas wietrznej pogody. Świadomy oddech jest moją kotwicą.

Thich Nhat Hanh

Świadome oddychanie to podstawa medytacji opartej na uważności − zawieszamy wtedy wszelkie czynności, przyjmujemy specjalną postawę i przez jakiś czas świadomie wykonujemy wdechy i wydechy. Umysł skupia się wtedy i uspokaja, mniej reaguje zarówno na nasze własne myśli, jak i sygnały z zewnątrz.

Drugi sposób ćwiczenia z wykorzystaniem oddechu to skupianie na nim uwagi od czasu do czasu w ciągu dnia, gdziekolwiek jesteśmy i cokolwiek robimy: w kolejce do kasy, podczas drogi na przystanek autobusowy, przed wykonaniem ważnego telefonu. W ten sposób fizyczne odprężenie, emocjonalny spokój i przychodząca wraz z nimi jasność umysłu zostaje wpleciona w naszą codzienność.

Oddychanie może stać się dla ciebie potężnym narzędziem, którego możesz zacząć używać już dziś. Wystarczy o nim pamiętać…